Arbeidsmiddelen

Arbo handreiking

Dit hoofdstuk van de Arbo Handreiking is vastgesteld door de Sociale Partners.

Inleiding

Onder arbeidsmiddelen vallen alle hulpmiddelen die bij het werk gebruikt worden. Op binnenvaartschepen kunnen we een groot aantal arbeidsmiddelen tegenkomen, variërend van eenvoudig hand- en of elektrisch aangedreven gereedschap, tot kleine en grote machines die elektrisch, pneumatisch of hydraulisch zijn aangedreven.

Ook ladders en trappen vallen onder de arbeidsmiddelen. De gevaren van het gebruik van ladders, trappen en loopplanken wordt beschreven in het hoofdstuk Inrichting en organisatie van de arbeid.

 

Arbeidsmiddelen hebben tot doel het werk van de werknemer te vereenvoudigen, te verlichten, te versnellen of de kwaliteit daarvan te verhogen. Om veilig en gezond te kunnen werken dienen arbeidsmiddelen in goede staat te verkeren en op de juiste wijze te worden gebruikt, onderhouden en gekeurd. Naleving van de voorschriften voor arbeidsmiddelen is een verplichting van zowel werkgevers als werknemers.
 

Alle arbeidsmiddelen dragen op een bepaalde manier bij aan het verlagen van de belasting van het lichaam van de werknemer die de arbeidsmiddelen gebruikt. De werkgever is verplicht om voor deugdelijke arbeidsmiddelen te zorgen, die veilig kunnen worden gebruikt door werknemers. De gezondheid en veiligheid van de werknemer mogen niet in gevaar komen.

In de branche specifieke risico-inventarisatie en evaluatie voor de binnenvaart wordt in het algemeen ingegaan op de mogelijk aan boord aanwezige arbeidsmiddelen en de preventieve maatregelen die men moet treffen.

 

Schadelijk geluid is een risico dat op kan treden bij het gebruik van arbeidsmiddelen. Het is belangrijk dat de werkgever en werknemer zich hiervan bewust zijn. Het is van belang om schadelijk geluid zoveel mogelijk bij de bron weg te nemen (arbeid hygiënische strategie). Voorbeelden hiervan zijn: de aanschaf en het gebruik van stillere machines en het zo veel mogelijk beperken van de blootstellingsduur. Gehoorschade wordt verder uitgewerkt in het hoofdstuk inrichting en organisatie van de arbeid.

Als bovenstaande maatregelen (nog) niet mogelijk zijn of te weinig effect sorteren, moet gebruik worden gemaakt van gehoorbeschermingsmiddelen.

Trillingen en schokken is een risico dat op kan treden bij het gebruik van arbeidsmiddelen. Er is een onderscheidt tussen lichaamstrillingen en hand-armtrillingen. Trillingen en schokken worden verder uitgewerkt in het hoofdstuk inrichting en organisatie van de arbeid.

 

Machines

Onder machines vallen alle arbeidsmiddelen die anders dan door menselijke kracht worden aan gedreven. Denk hierbij aan elektrisch, pneumatisch, hydraulisch, etc. Het werken met machines kan risico’s met zich meebrengen. Machineveiligheid is daarom een belangrijk onderwerp. Machines moeten veilig zijn voor de mensen die ermee werken. Conform de Arbowet- en regelgeving ligt de verantwoordelijkheid hiervoor zowel bij de werkgever als bij de werknemer.

Het is echter niet eenvoudig om juist de meest effectieve manier te vinden voor het beveiligen van een machine. Beveiligingen moeten namelijk aan allerlei regels en eisen voldoen.

Belangrijk is dat de machines voorzien zijn van een CE-markering in originele staat blijven, de bemanning voldoende opgeleid is voor het gebruik, de juiste pictogrammen zijn aangebracht en waar nodig gebruik gemaakt wordt van Persoonlijke Beschermings Middelen (PBM).

Machines en arbeidsmiddelen dienen periodiek gekeurd te worden volgens de wettelijke voorschriften. Beveiligingen mogen niet overbrugd of verwijderd worden. Hierdoor komt de CE-markering te vervallen.

De RI&E beschrijft de onderstaande arbeidsmiddelen, (persoonlijke) beschermingsmiddelen en reddingsmiddelen:

  • PBM
  • Keuring arbeidsmiddelen
  • Meergerei
  • Ladders en loopplanken
  • Hijsgerei

 

Wat zijn de risico’s?

  • Knellen, snijden of pletten door bewegende delen, zoals aandrijvingen van diverse machines.
  • Letsel door roterende apparatuur en draaiend gereedschap.
  • Verbranding door aanraken van koude/hete voorwerpen.
  • Aanrijdgevaar door transportmiddelen.

 

Maatregelen om risico’s te beperken (doelvoorschriften)

Knellen, snijden of pletten door bewegende delen, zoals aandrijvingen van diverse machines:

  • Maak alleen gebruik van goedgekeurde machines en gereedschappen (conform Machinerichtlijn en Richtlijn Arbeidsmiddelen).
  • Zorg voor regelmatig onderhoud en periodieke keuringen (minimaal jaarlijks) van machines en overige arbeidsmiddelen. 
  • Laat storingen alleen door deskundigen verhelpen.
  • Zorg voor goede verlichting bij de machines.
  • Zorg voor persoonlijke beschermingsmiddelen (PBM) zoals dat is voorgeschreven in de gebruikshandleiding.
  • Zorg voor aantoonbare voorlichting en instructie over veilig werken met machines en gereedschappen.

 

Letsel door roterende apparatuur en draaiend gereedschap:

  • Zorg dat ankerlieren voorzien zijn van een noodstop/push to run.
  • Zorg voor een veilige positie van de bemanningsleden tijdens het bedienen van de lieren.
  • Herontwerp de opening van de scheidingsplaat (lieren met splitdrum) voorkom dat de opening op de scheidingsplaat riemen of koordjes van reddingsvesten of andere kleding kan grijpen.

 

Verbranding door aanraken van koude/hete voorwerpen:

  • Hete oppervlakte afscheiden van looppaden, of aanraakbare oppervlakten afschermen of isoleren zodat de temperatuur lager is dan 45°C 
  • Hete leidingen markeren met verbodsbord ‘Niet aanraken’
  • Instrueren dat stoomleidingen alleen met een geschikte thermometer worden aangeraakt en in ieder geval nooit met de hand.

 

Aanrijdgevaar door transportmiddelen:

Op droge lading schepen worden de restanten van de bulk lading vaak met een shovel naar de grijper gereden, de eveneens aanwezige personen in het ruim lopen het risico op aanrijden. Het is belangrijk in deze situaties dat mens en machine zo lang mogelijk van elkaar gescheiden worden en alleen in uiterste gevallen en onder goede communicatieve omstandigheden kunnen personen zich in het ruim bevinden. DME (dieselmotoren emissie) is een wezenlijk risico zie hiervoor het hoofdstuk Inrichting en organisatie van de arbeidsplaats.

 

Wetgeving en overige informatie