Luiken

Arbo handreiking

Nog niet ingediend Deze inhoud is onderdeel van de Arbo handreiking, maar nog niet ingediend voor goedkeuring als onderdeel van de Arbocatalogus.
 

Inleiding

Luiken worden gebruikt om een toegang tot een ruimte af te sluiten. Droge ladingschepen zijn vaak uitgerust met luiken en een luikenwagen om het ruim af te kunnen dekken. In de Branche RI&E spreken we over drie verschillende soorten luiken, we beperken ons hier dan ook tot deze drie soorten namelijk: 
  • Luiken die dienen om een laadruim af te sluiten;
  • Luiken die dienen om voor- en achterpiek, herften, ladingtanks kofferdammen, machinekameringangen en ruimte onderdeks af te sluiten;
  • Luiken die dienen als nooduitgang.
 

Wat zijn de risico’s?

  • Het werken met luiken en luikenwagens kan beknelling van vingers, handen en voeten veroorzaken;   
  • Niet geborgde luiken, in gesloten en gestapelde toestand, kunnen onbedoeld verschuiven en beknelling van vingers, handen en voeten veroorzaken;
  • Te grote fysieke belasting door het verplaatsen van een handbediende luikenwagen;
  • Een vluchtroute is niet beschikbaar wanneer luiken niet of moeilijk te openen door obstructie of zware uitvoering;
  • Een openstaand luik levert mogelijk valgevaar op.
 

Maatregelen om de risico’s te beperken (doelvoorschriften)

  • Het werken met luiken en luikenwagens kan beknelling van vingers, handen en voeten veroorzaken.   
    De bediening van een luikenwagen moet te allen tijde gebeuren door een persoon die hiervoor specifieke deskundigheid bezit. Zorg voor goede communicatie met de overige bemanningsleden tijdens het gebruik van de luikenwagen. Een luikenwagen dient voorzien te zijn van een CE markering, moet uitgerust zijn met een noodstop en moet mimimaal 1 x per jaar worden gekeurd door een deskundig persoon. 
 
  • Niet geborgde luiken, in gesloten en gestapelde toestand, kunnen onbedoeld verschuiven en beknelling van vingers, handen en voeten veroorzaken. 
    Zorg voor de juiste borging en controleer door middel van het vier-ogen-principe.
 
  • Te grote fysieke belasting door het verplaatsen van een handbediende luikenwagen.
    Installeer een elektrische luikenwagen. (zie fysieke belasting trekken/duwen)
 
  • Een vluchtroute is niet beschikbaar wanneer luiken niet of moeilijk te openen zijn door zware uitvoering of obstructie.
    Vervang zware luiken door een lichtere constructie of voorzie de luiken van een gasveer. Een luik moet te allen tijden naar buiten open kunnen gaan, vrij worden gehouden van obstructies zoals kabels, verfpotten en ander materiaal. Voorzie het luik aan beide zijden van de juiste markering.
 
  • Een openstaand luik levert mogelijk valgevaar op.
    Gebruik bij geopende luiken, zoals de mangatdeksels van dubbele wanden, een deugdelijke afzetting en/of een mangatwacht. (Zie besloten ruimten)
 

Overige aandachtspunten:

  • Tankdeksels mogen alleen en uitsluitend geopend worden met toestemming van de gezagvoerder, het is raadzaam om deze te voorzien van een zogenaamde “tankentree”kaart. 
  • Aan boord van de binnenvaartschepen, zijn nog veel andere luiken die de toegang tot een ruimte af sluiten zoals voor- en achterpiek, dekkisten, herften, ladingtanks, kofferdammen, dubbele zijden, machinekameringangen en ruimtes onderdeks. Voor al deze luiken geldt dat ze vaak van metaal zijn en daardoor zwaar om te openen. 
  • Meestal zitten de luiken op lastig te bereiken plaatsen en worden niet regelmatig geopend waardoor er zwaar gereedschap nodig is om deze te openen. Het openen van tankdeksels is zwaar werk.
  • Bijkomend risico is de blootstelling aan de lading van de tanks. (zie Besloten Ruimten).
 

Wetgeving en overige informatie

  • Arbeidsomstandighedenbesluit Hst 7 Arbeidsmiddelen en specifieke werkzaamheden
  • ES-TRIN 2019/1: Artikel 14.06 Uitgangen en nooduitgangen 

​