Hygiëne

Arbo handreiking

Nog niet ingediend Deze inhoud is onderdeel van de Arbo handreiking, maar nog niet ingediend voor goedkeuring als onderdeel van de Arbocatalogus.

Inleiding

De hygiëne aan boord van schepen is een belangrijk aspect van de gezondheid op het werk. Immers als er geen goed hygiëneniveau is kunnen bacteriën en ziektekiemen hun gang gaan en de werknemer of andere personen kunnen ziek worden.

Hygiëne omvat een breder spectrum dag alleen persoonlijke hygiëne door gedrag, het omvat ook bijvoorbeeld ook voedselveiligheid, veilig en schoon drink- en douchewater en schone luchtverversingssystemen. Dit alles kan eenvoudig beheerst worden door het verhogen van het bewustzijn van medewerkers en het werken met schoonmaak-en onderhoudsschema’s.

 

Wat zijn de risico’s?

Risico’s voor de gezondheid kunnen voornamelijk ontstaan als ziektekiemen en bacteriën zich kunnen ontwikkelen en verspreiden. Hierdoor kan de werknemer (ernstig) ziek worden.

 

De volgende hygiëneaspecten zijn aan boord van schepen relevant:

  • persoonlijke hygiëne;
  • een schone werkplek
  • voedselveiligheid;
  • omgang met gevaarlijke stoffen;
  • onderhoud van water/koeling/ventilatiesystemen (omgang met biologische agentia)

 

Maatregelen om de risico’s te beperken

 

Persoonlijke hygiëne:

 

Gedrag

Het is belangrijk dat iedereen goed voor zichzelf zorgt en zichzelf goed schoon houdt.

Neem regelmatig een douche en was de handen met zeep na ieder toiletbezoek en als je van dek af komt en de woning in gaat. Door te wassen met zeep worden bacteriën gedood en krijgen zo geen kans zich te verspreiden. Was de handen voordat je iets gaat eten of drinken en voor het koken en behandelen of bereiden van eten. Probeer met je(vieze) handen zo min mogelijk aan je gezicht te komen en hierdoor bacteriën niet onbewust in je lichaam (ogen, mond, neus) te brengen. Zorg voor korte nagels en schone handen.

Neem een douche na een lange dag werken of inspannende werkzaamheden waarbij je zweet.  Geuren zeggen vaak iets over de situatie.

Was regelmatig de haren. Lange haren vereisen extra aandacht en moeten regelmatig worden gekamd/geborsteld. Was de handen na hoesten, niesen of het snuiten van de neus.

Antibacteriële hand-gel kan eenvoudig worden gebruikt en doodt bacteriën, virussen en schimmels.

Gebruik werkschoenen voor aan dek en doe deze uit zodra de woning of stuurhut wordt betreden.

Het is vrij gebruikelijk op schepen om binnen op sokken te lopen of op bijvoorbeeld slippers. Houdt hierbij wel rekening met gladde oppervlakken zoals plavuizen en houten vloeren.

 

Kleding en beddegoed:

Zorg voor frisse werkkleding en verschoon deze zodra het nodig is. Gooi werkkleding regelmatig in de was op 60°C ook als er nog geen “vieze plekken” zichtbaar zijn. Was overalls bij voorkeur op een zo heet mogelijk wasprogramma en houdt deze gescheiden van ander wasgoed.

Zorg voor voldoende opbergruimte zodat schone kleding goed opgeborgen kan worden.

Besteed extra aandacht aan persoonlijke beschermingsmiddelen bij bescherming tegen gevaarlijke stoffen (zoals gasmaskers, handschoenen, etc.) Dit is verder uitgewerkt onder Arbeidsmiddelen, (persoonlijke) beschermingsmiddelen en reddingsmiddelen.

 

Verschoon beddegoed ten minste een keer per week en was dit op ten minste 60° C. 4. Bij de keuze van een kussen of een matras dient u er dus op te letten dat de hoes kan worden verwijderd..

Het gebruik van natuurlijke materialen kan het best worden vermeden in verband met huisstofmijt en uitwerpselen in kussens, matrassen en dekbedden;  synthetische bedstoffen hebben hierbij de voorkeur. Vermijdt bijvoorbeeld donzen dekbedden, wollen en molton dekens, veren kussens en katoenen hoeslakens. Kies bijvoorbeeld voor een matras met een ultrafresh traagschuim toplaag of voor een kussen met een polyester of traagschuim vulling.

Zorg voor een koele slaapkamer (onder de 18°C) en een lage luchtvochtigheid.

 

Omgaan met wondjes:

Wees voorzichtig met wondjes en gebruik niet vocht-doorlatende pleisters. Wondjes zijn een mogelijke bron waardoor twee kanten op besmettingen plaats kunnen vinden. Vanuit de wond kunnen bacteriën bijvoorbeeld in het eten dat wordt bereid terecht komen, anderzijds kunnen er door werkzaamheden via de wond bacteriën het lichaam in komen.

Voorkom wondjes zo veel mogelijk door een veilige werkplek en behandel deze op de juiste manier als ze voorkomen, met goed afsluitende pleisters.

 

Een schone werkplek


Een schone werkplek is de basis voor hygiëne. Als er niet regelmatig wordt schoongemaakt wordt iedere werkomgeving vanzelf vies. Door een schoonmaakschema in te stellen voor het onderhouden van de aandachtsgebieden keuken, woning en sanitaire ruimten wordt voorkomen dat ziekteverwekkers zich kunnen nestelen en zich kunnen ontwikkelen. Tips zijn te vinden op o.a. https://www.dehuishoudcoach.nl/schoonmaken/ en

http://www.goedeschoonmaaktips.nl/

Zorg er voor dat prullenbakken regelmatig worden geleegd en besteed bijzondere aandacht aan objecten waar gemakkelijk voedselrestjes tussen kan gaan zitten, zoals rubbers van een koelkast en toetsenborden van computers. Scheidt afval hygiënisch van voedingsmiddelen.

Voldoende ventilatie is belangrijk.

 

 

Voedselveiligheid en allergenen

Eet alleen in de daarvoor bestemde ruimte en daarvoor bestemde tafel. Neem geen etenswaren of drinken mee aan dek.

Voor het eten en voor het koken moeten handen goed gewassen worden. Bind lange haren in een staart of een hoofddoek/netje/pet  om te voorkomen dat zij boven het eten hangen.

Scheid levensmiddelen van gevaarlijke stoffen zoals schoonmaakmiddelen of afval.

Zorg voor de juiste temperatuur in koelkast en vriezer. Zorg voor een thermometer waarmee de actuele temperatuur in deze koelruimten kan worden gecontroleerd.

Hou houdbaarheidsdata van vlees e.d. goed in de gaten en voorkom dat voedsel dat over de houdbaarheidsdatum is, kan worden bereid. Bewaar “kliekjes” zo kort mogelijk en zorg voor een schone opslag en koeling van levensmiddelen. Wees extra alert op de bereiding van rauw vlees, vis, kip en eieren. Houd rekening met allergenen; een collega kan ernstig ziek worden als hij bepaalde eiwitten  binnen krijgt waarvoor hij allergisch is.

Op het gebied van voedselveiligheid zijn er normen vastgelegd in de normering van Hazard Analysis Critical Control Points (HACCP) en de Horeca-hygiënecode.  Het is een taak van de werkgever om de werknemers instructie en onderricht te geven op dit gebied.

 

Omgang met gevaarlijke stoffen

Door met gevaarlijke stoffen te werken bestaat de kans op besmetting van de gevaarlijke stof. Voor de schepen in het vervoer van gevaarlijke stoffen is dit aldaar verder uitgewerkt. In dit hoofdstuk worden gevaarlijke stoffen in zijn algemeenheid bedoeld. Daarbij valt te denken aan schoonmaakmiddelen, oplosmiddelen, reinigingsmiddelen, koelwaterdopes, etc.

 

Bewaar nooit levensmiddelen in opslagplaatsen die bestemd zijn voor verf of gevaarlijke stoffen of aan dek. Onverpakt etenswaar, zoals fruit en aardappelen, kunnen bepaalde dampen opnemen. Van blikken of potten kunnen de etiketten of opschriften aangetast worden door een agressieve stof.

Een goede documentatie via de aanduiding op de etiketten en het opvragen van de veiligheidsinformatiebladen (“VIB” ’s; deze dienen te worden verstrekt door de leverancier) geeft voldoende inzicht over de gevaren van de stoffen die worden gebruikt. Hiermee kunnen de juiste voorzorgsmaatregelen zoals voorzieningen voor ventilatie, afscheiding  en het plaatsen van waarschuwingen voor het gebruik van deze stoffen worden genomen.

 

Onderhoud van water/koeling/ventilatiesystemen

In de waterhuishouding, airconditioning en ventilatiesystemen kunnen bacteriën zich nestelen als deze niet goed zijn onderhouden. Zorg voor een structureel onderhoud- en reinigingsprogramma waarbij filters van water- en luchtsystemen e.d. periodiek worden schoongemaakt.

 

Bepaalde airconditioningsystemen kunnen, indien deze niet goed worden onderhouden, ziektekiemen verspreiden.

 

Controleer regelmatig de inlaatfilters. Volg hierbij de instructies van de leverancier. Dat kan betekenen dat de filters vervangen of gereinigd moeten worden. Verricht een extra controle op de inlaatfilters als het schip heeft geladen of gelost in een stoffige omgeving, denk aan graan-, veevoeder-, steenkool- of ertsoverslag. Reinig ook periodiek de afzuig- en inlaatopeningen in de woning en afzuigkapfilters. Laat de ventilatie goed inregelen en laat ten minste jaarlijks controleren of deze afstelling nog goed functioneert. Besteed aandacht bij overdruksystemen van gevaarlijke stoffenschepen aan het periodiek reinigen van de koolstoffilters.

 

Ter voorkoming van legionellabacteriën in douche/drinkwater is een apart hoofdstuk opgesteld namelijk bij Inrichting en Organisatie van de arbeidsplaats / Legionella beheersing en veilig drinkwater.

 
Wees niet te zuinig bij het (laten) instellen van de recirculatie. Een luchtverversingsfactor van 7 is de meest ideale situatie. Dit betekend dat in een uur de aanwezige lucht in de ruimte zeven keer is ververst.
 

 

Wetgeving en overige informatie